• 10.02.2021
• Uzm. Dr. Hale Yener

Çocuklarda Covid-19 Enfeksiyonu

ÇOCUKLARDA COVÄ°D-19 ENFEKSÄ°YONU

Son 1 yıldır yaÅŸam ÅŸeklimizi deÄŸiÅŸtiren covid-19 enfeksiyonu halen gündemimizin üst sıralarında yer almaya devam ediyor. Mutasyon sonrası virüsün yayılma hızının artması, aşılama çalışmalarının henüz devam etmesi nedeniyle önlem lerin uygulanmasına dikkatle uymak gerekiyor. Çocuklarda Covid-19 enfeksiyonu genellikle hafif geçirilse de bazen ciddi enfeksiyonlara neden olabilir.

BulaÅŸma : Çocuklar virüsü genellikle ev içi temasla alır. Gebelikte Covid-19 geçiren annelerin bebeÄŸine virüs geçiÅŸini gösteren yeterli veri yoktur. Åžimdiye kadar iki bebek bildirilmiÅŸtir. Emzirme döneminde de anne sütünden virüs geçiÅŸi gösterilememiÅŸ, maske ve el temizliÄŸine dikkat ederek anne bebeÄŸini emzirebilir.

Bulgular: Genellikle bulaÅŸmadan sonra 5 gün civarında baÅŸlar. Çocuklarda klinik tablo genellikle hafif seyirlidir. Olguların %80 inde ateÅŸ, öksürük gibi üst solunum yolu bulguları bazen de ishal, kusma vardır. % 15 olguda zatürre ve solunum sıkıntısına neden olur. %15 olguda ağır tablo hastaneye yatış gerektirir. 1 yaÅŸ altı çocuklar ve kronik hastalığı (kalp, akciÄŸer, böbrek hastalığı, obezite, bağışıklık sistemi bozukluÄŸu, kas hastalığı) olanlarda daha yüksek oranda hastaneye yatış saptanmış.

Bazı çocuklar ise enfeksiyonu belirtisiz geçirdiÄŸi için çevreye daha çok bulaÅŸtırabiliyor.

MIS-C SENDROMU

2020 yılı Mayıs ayında Avrupa’da ve sonra Türkiye’de yüksek ateÅŸ ve cilt, kalp bulguları ile seyreden Kawasaki hastalığına benzer olgular görülmüÅŸ ve bunları Covid ile iliÅŸkili olabileceÄŸi düÅŸünülmüÅŸ. Dünya SaÄŸlık Örgütü 19 yaÅŸ altı çocuklarda görülen bu hastalığı        MIS-C olarak adlandırmış.

Multipl Ä°nflamatuar Sendromu (çoklu inflamasyon sendromu)

Covid 19 tanısı almış veya bir hasta ile teması olmuÅŸ çocukta 2- 4 hafta sonra geliÅŸir. Hangi çocukta geliÅŸeceÄŸine dair faktörler bilinmemektedir.

Virüs hastalığın oluÅŸmasını tetikler, kendi yapmaz, bağışıklık sisteminin orantısız fazla çalışması ile damar iltihabı geliÅŸip kendi dokularına zarar veriyor.

24 saatten uzun süren 38 derece üstünde ateÅŸ en belirgin bulgudur, genellikle 4 günden uzun sürer. Kas aÄŸrıları, halsizlik, karın aÄŸrısı gibi genel bulguların yanı sıra bir çok sistemde bulgular olur.

Deri bulguları karakteristiktir, el ve ayaklarda soyulma, ÅŸiÅŸlik, dudaklarda kızarıklık, çatlama, gözlerde kızarıklık görülebilir.

Solunum sistemi: GöÄŸüs aÄŸrısı, solunum sıkıntısı olabilir.

Kalp damar sistemi: Hipotansiyon, aritmi, dolaşım bozukluÄŸu olabilir, kalpte kalıcı hasara yol açabilir.

Sindirim sistemi: Karın aÄŸrısı apandisit düÅŸündürecek kadar ÅŸiddetli olabilir. Bulantı, kusma, ishal görülebilir.

Sinir sisteminde bilinç bulanıklığı, baÅŸ aÄŸrısı, nöbet olabilir.

Böbrek yetmezliÄŸi görülebilir.

Tanı: Covid-19 tanısında laboratuvar testleri olarak PCR ve antikor testleri kullanılır, her yaşta uygulanabilir.

PCR testinde boÄŸaz ve burundan çubuk ile sürüntü alınarak virüsün varlığı araÅŸtırılır. Yine sürüntü ile yapılan antijen testinin duyarlılığı daha düÅŸüktür. Antikor testi ile kanda covid’e karşı geliÅŸmiÅŸ antikorlar bakılmaktadır. Antikorların oluÅŸması için 2-3 hafta süre gerekir.

MIS-C sendromunda PCR testi  %65 olguda negatif bulunur, antikor testleri genellikle pozitiftir. Kanda inflamasyon belirteçleri yüksektir, lenfosit sayısı düÅŸüktür.

Tedavi: Hafif olgularda parasetamol yeterlidir. AkciÄŸer bulgusu olan çocuklarda tomografi çekilerek tedavi planlanır.

MIS-C sendromu bir çok organda bulgu verebileceÄŸi için hızlıca tedavi baÅŸlanmalıdır. Tedavide oksijen ve sıvı desteÄŸi inflamatuar yanıtı baskılayan ilaçlar (kortizon gibi) ve pıhtılaÅŸma önleyici ilaçlar kullanılmaktadır.

Korunma:

Aileler çocuÄŸun yaşına uygun bilgilendirme yapıp el yıkama ve maske kullanmayı öÄŸretmelidir.

Maske iki yaÅŸ altında boÄŸulma riski nedeniyle önerilmez. Küçük çocukların Avm gibi kapalı alanlara götürülmemesi gerekir. Çocukların açık havada oynaması hem D vitamini alması hem de aktivite açısından yararlıdır.

El yıkama alınabilecek önlemlerin başında gelir. Yemek öncesi  ve sonrası halka açık yerlerde bulunduktan sonra su ve sabunla 20 saniye el yıkama öÄŸretilmelidir. Kirli ellerle yüze göze dokunmaması, hapşırma, öksürme sırasında mendil veya kolun iç kısmı ile aÄŸzın kapatılması gösterilmelidir.

Bağışıklığı güçlendirmek için en önemli faktörler dengeli beslenme, yeterli uyku ve açık havada egzersizdir. Beslenmede meyve, sebze, baklagiller, yoÄŸurt, ayran, kefir gibi probiyotik yönden zengin besinler haftada 1-2 gün balık, yeterli sıvı alımı önemlidir.

Covid  için çocuklarda kullanılabilecek bir aşı henüz mevcut deÄŸil, aşı çalışmaları devam etmektedir.

Uzm. Dr. Hale Yener
Çocuk SaÄŸlığı ve Hastalıkları Uzmanı